TRAVMA TERAPİSİ

Travma; bireyin fiziksel bütünlüğünü tehdit eden, dehşete düşüren, çaresiz bırakan, herkes için sıkıntı kaynağı olan, olağan ya da olağandışı yaşantılar olarak tanımlanır. Bu tanıma göre travmaları aşağıdaki gibi gruplandırabiliriz;

·         İnsan eliyle istemli oluşturulan travmalar (işkence, savaş, tecavüz, şiddet)

·         İnsan eliyle istemsiz oluşturulan travmalar (araç kazaları, iş kazaları)

·         Doğal afetler (Deprem, sel, kasırga, orman yangınları)

Aşağıdaki yollardan biriyle veya birkaçıyla, gerçek bir biçimde ölümle, ağır yaralanmayla karşılaşmış ya da cinsel saldırıya uğramış ve böyle bir tehdidi yaşamamış olabilirsiniz;

-  Bizzat travmatik olayı yaşayarak

-  Başkalarının başına gelen olaya tanıklık ederek

-  Travmatik olayın bir yakını veya arkadaşının başına geldiğini öayrıntıları ile öğrenerek

-  Travmatik olayın detaylarına tekrarlayan biçimde maruz kalarak.

 

Görüldüğü üzere TSSB geliştirmek için travmatik olayı bizzat yaşamış olmak da gerekmemektedir. Şahit olan, yakınının başına geldiğini öğrenen ve olayın ayrıntılarına tekrarlaya biçimde maruz kalan kişiler de TSSB geliştirebilir.

 

Bir travma sonrası aşağıdaki belirtileri hissediyorsanız TSSB açısından değerlendirilmek üzere bir psikiyatri uzmanına başvurmanız gerekmektedir.

• Tekrar yaşantılama belirtileri (flash-backler): Olayı gündüz sık sık hatırlama, gece kabuslarda olayı görme, olay sanki yeniden oluyormuş gibi davranma ya da hissetme, olayın bir yönünü hatırlatan ya da çağrıştıran iç ve dış olaylarla karşılaşınca anksiyete hissetme ve fizyolojik tepki gösterme

• Travmayı hatırlatan uyaranlardan kaçınma; Travmaya eşlik etmiş olan düşünce, duygu ve konuşmalardan kaçınma çabaları, travma ile ilgili anıları uyandıran etkinlikler, yerler ya da kişilerden uzak durma çabaları

• Travmaya ilişkin bilişlerde ve duygudurumda olumsuz değişiklikler olması;

o   Travmanın önemli bir kısmını hatırlayamama (dissosiyatif amnezi, kafa travmasına veya zehirlenmeye bağlı değil)

o   Kendisi, başkaları ve dünya ile ilgili olarak, sürekli ve abartılı olumuz inanışlar ve beklentiler

o   Travmanın nedenleri ve sonuçları ile ilgili olarak kişinin kendisini ya da başkalarını suçlamasına neden olan süreklilik gösteren çarpık bilişler

o   Süreklilik gösteren olumsuz duygudurum (korku, dehşet, öfke, suçluluk, utanç vs)

o   Önemli etkinliklere karşı kişinin ilgisinin ve bunlara katılımının belirgin olarak azalması

o   İnsanlardan uzaklaşma ya da insanlara yabancılaştığı duygusu

o   Olumlu duygular yaşayamama (örneğin; mutluluk, doyum ya da sevgi duygularını yaşayamama)

 

• Devamlı bir uyarılmışlık hali; Uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmede güçlük, tahammülsüzlük (irritabilite) ya da öfke patlamaları, düşüncelerini belli bir konuda odaklamada zorluk çekme, tetiktelik hali (hipervijilans), aşırı irkilme

 

Tanı için bu belirtilerin 1 aydan fazla sürmesi gerekmektedir.
• Belirtiler 3 aydan az sürüyorsa akut TSSB,
• 3 aydan fazla sürüyorsa kronik TSSB,
• Belirtiler olaydan en az 6 ay sonra başlıyorsa geç başlangıçlı denir.

• Belirtiler 1 aydan kısa sürüyorsa akut stres bozukluğu adını alır.

 

Doğal iyileşmenin gerçekleşmemesinin en önemli nedeni bilişsel ve davranışsal kaçınmalardır. Bu nedenle TSSB tedavisinde kullanılan tüm travma odaklı tedaviler kaçınmayı önlemek üzerine kurulmuştur.

Travma hastası tedaviye bazen doğrudan travma ile çalışma niyetiyle bazen de travma nedeni ile ortaya çıkan ikincil belirtiler (depresyon, öfke patlamaları, kişiler arası ilişkilerde sorunlar, alkol-madde kullanımı, uyku sorunları, fizyolojik belirtiler vb) nedeni ile başvurur.

Uzman kontrolünde bilişsel davranışçı terapi ve gerekirse ilaç tedavisinin beraber planlanması gerekmektedir

Gönder