ÖZGÜL FOBİ TEDAVİSİ

Belli bir nesne veya durumla ilgili (Örneğin: Uçuş, yükseklik, hayvanlar, enjeksiyon, kan görme) belirgin korku veya anksiyete yaşanmasıdır. Fobik nesne veya durum devamlı ve düzenli bir biçimde korku veya anksiyete uyandırır. Çocuklarda korku veya anksiyete ağlama nöbeti, donakalma, veya yapışma ile kendini gösterebilir. Fobik durumlardan genellikle kaçınılır veya yoğun anksiyete ya da sıkıntıyla buna katlanılır. Korku veya anksiyete özgül nesne veya durum tarafından oluşturulan gerçek tehlikeye kıyasla orantısızdır. Orantısızlıkla ilgili olarak sosyokültürel bağlam kastedilmektedir. Tanı konulabilmesi için bu belirtilerin en az 6 ay süreli olması gerekektedir. Korku, anksiyete veya kaçınma, klinik olarak önemli sıkıntıya, sosyal, mesleki veya diğer önemli işlevsellik alanlarında belirgin sıkıntı veya bozulmaya yol açar. Aynı zamanda özgül nesne veya durumla bağlantılı korku, anksiyete ve kaçınma başka bir ruhsal rahatsızlığın belirtisiyle sınırlı değildir. Örneğin Obsesif-Kompulsif Bozukluk hastasındaki bulaşma takıntısı olan birinde kirlenme korkusu, Post-travmatik Stres Bozukluğunda travmayla bağlantılı uyarandan kaçınma, sosyal anksiyete bozukluğunda sosyal durumlardan kaçınma gibi. Bu durumlarda ilgili hastalığın tanısı konmaktadır.

Özgül fobi tipleri;

Hayvan tipi: Orümcek, böcek, köpek, kedi, yılan, arı

Doğal çevretipi: Yükseklik, fırtına, şimşek, su

Kan enjeksiyon yaralanma tipi: İğne, tıbbi girişimler, diş tedavisi

Durumsal tip: Uçuş, araba kullanma, köprü, tünel, kapalı yerler

Diğer: Boğulma veya kusma; çocuklarda, yüksek ses veya kostum giymiş karakterler gibi

A.B.D.’de yapılan araştırmalar, fobik bozukluğun en sık rastlanan ruhsal bozukluk olduğunu göstermektedir. Bir yıllık prevalansı % 9, yaşam boyu hastalığa yakalanma riski ise % 11 civarındadır. Türkiye’deki bir yıllık sıklığı %2.7 (kadınlarda 3.8, erkeklerde 1.4). Tedaviye başvuran erişkinlerde genellikle birden fazla tip bir arada olmakla birlikte, en sık durumsal fobi, daha sonra sırasıyla, doğal çevre, kan-enjeksiyon-yara ve hayvan tipi görülür. Başta hayvan ve doğal çevre tipi olmak üzere özgül fobiler çoğunlukla kadınlarda görülür.

Fobiler biyolojik etkenler, bilişsel ve davranışsal etkenlerin karşılıklı etkileşimi sonucu ortaya çıkarlar. Özgül fobisi olan bireyler bütün anksiyete bozukluklarında olduğu gibi korktukları durumun tehlikesini olduğundan fazla ve kendi başa çıkma güçlerini de olduğundan az görürler.

Özgül fobide birey, kaygının başkaları tarafından görüleceğiyle (sosyal fobideki gibi) ya da kaygının kontrolü kaybettireceğiyle, delirteceğiyle ya da ölüme yol açacağıyla (panik ataktaki gibi) ilgilenmekten daha çok uyaranın kendisinden korkmaktadır.

Kaçınma davranışları (Örneğin köpekten kaçma ve kaçınma”) fobilerin sürmesinde rol oynar; genellikle fobik uyarandan kaçındıkları için bedensel-duygusal düzeyde korkularının gerçekdışı olduğunu öğrenemezler.

Tedavide bilişsel yeniden yapılandırma ve aşamalı maruz bırakma tekniklerini içeren psikoterapiler işe yaramaktadır. 

Gönder